De rechten van de benadeelde partij in het strafproces
In het strafproces wordt juridisch onderzocht of een verdachte schuldig is aan een strafbaar feit en welke
straf daar tegenover moet staan. Het Openbaar Ministerie is verantwoordelijk voor het vervolgen van
verdachten. Maar in het strafproces draait het niet alleen om de verdachte en het Openbaar Ministerie. Ook
de benadeelde partij, het slachtoffer van het strafbare feit, kan een belangrijke rol spelen. De positie van
de benadeelde partij is de afgelopen jaren vanuit de wetgeving aanzienlijk versterkt. Wat zijn de
belangrijkste rechten van de benadeelde partij?
Wie is de benadeelde partij?
De benadeelde partij is het slachtoffer van een misdrijf en heeft rechtstreeks schade geleden. Dit kan
materiële schade zijn, zoals financiële verliezen. Maar ook immateriële schade, zoals psychische klachten.
Rechten voor de benadeelde partij versterkt
De rechten van de benadeelde partij zijn in de loop der jaren versterkt, met belangrijke veranderingen die
in 1994 begonnen. In dat jaar werd de wet ‘Wet schadevergoeding bij strafbare feiten’ ingevoerd. Deze wet
maakt het mogelijk voor slachtoffers van strafbare feiten om zich als benadeelde partij in het strafproces
te voegen en een schadevergoeding te vorderen.
Een andere belangrijke wijziging vond plaats in 2011 met de invoering van de ‘Wet versterking positie van de
benadeelde partij’, die de rechten van slachtoffers verder uitbreidde. Deze wet gaf de benadeelde partij
onder andere het recht op het indienen van een schadeclaim tijdens het strafproces en versterkte het
spreekrecht, waardoor slachtoffers beter gehoord kunnen worden tijdens de rechtszitting.
De rechten van de benadeelde partij
De benadeelde partij heeft verschillende rechten in het strafproces. Door de versterking van de rechten van
de benadeelde partij wil de overheid ervoor zorgen dat slachtoffers een stem hebben en hun schade kunnen
verhalen. Advocaten kunnen de benadeelde partij optimaal ondersteunen aan de hand van deze rechten.
Het recht op informatie
De benadeelde partij heeft recht op informatie over de voortgang en de uitkomst van het strafproces.
Hieronder valt ook informatie over de zittingsdatum en de uitspraak. De benadeelde partij mag namelijk ook
bij de zitting aanwezig zijn. Daarnaast heeft de benadeelde partij recht op een afschrift van het
strafdossier - of in ieder geval delen hiervan.
Het spreekrecht
Tijdens de zitting heeft de benadeelde partij het recht om het woord te voeren en te vertellen wat de impact
van het strafbare feit op hem of haar is. Het spreekrecht helpt de rechter om een completer beeld van de
zaak te krijgen.
Het recht op schadevergoeding
De benadeelde partij heeft de mogelijkheid om zich te voegen in het strafproces. Dit houdt in dat zij een
vordering kunnen indienen om geleden schade te laten vergoeden door de dader. Dit geldt zowel voor
particulieren als ondernemers. De rechter kan de verdachte vervolgens veroordelen tot het betalen van een
schadevergoeding aan het slachtoffer. Het recht op schadevergoeding is zowel van toepassing op materiële
schade als immateriële schade.
Het recht op bijstand
De benadeelde partij heeft het recht om zich te laten bijstaan door een advocaat. De advocaat kan de
benadeelde partij onder andere helpen bij het indienen van een vordering tot schadevergoeding, het
uitoefenen van het spreekrecht en het verkrijgen van de informatie waar hij recht op heeft. Veel
strafrechtkantoren hebben advocaten in dienst die slachtoffers kunnen bijstaan, bijvoorbeeld het
strafrechtkantoor in Utrecht XVG Advocaten.