Uitspraak
ARRONDISSEMENTSRECHTBANK TE ARNHEM
eerste kamer voor strafzaken
VERKORT VONNIS
inde zaak van:
de officier van justitie in het arrondissement Arnhem
tegen:
[verdachte 1]
geboren te [geboorteplaats] , [geboortedatum] , wonende te [woonplaats] ,
thans gedetineerd in het huis van bewaring te Zutphen.
Parketnummer: 05.072608/99
Zittingsdata
13 juli 1999, 17 augustus 1999, 11 oktober 1999, 12 oktober 1999, 13
oktober 1999, 18 oktober 1999, 25 oktober 1999, 14 december 1999
en 17 december 1999 (tegenspraak)
Uitspraak
29 december 1999
1 Tenlastelegging
Aan verdachte is tenlastegelegd hetgeen in de dagvaarding is omschreven. Een kopie van de dagvaarding is hierna opgenomen (bijlage 1).
Voor zover er in de tenlastelegging kennelijke taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn die fouten verbeterd. Verdachte is daardoor niet in zijn verdediging geschaad.
2 Het onderzoek ter terechtzitting
De zaak tegen verdachte werd ter terechtzitting van 13 juli 1999, 17 augustus 1999, 11 oktober 1999, 12 oktober 1999, 13 oktober 1999, 18 oktober 1999, 25 oktober 1999, 14 december 1999 en 17 december 1999 onderzocht. Verdachte is telkens ter terechtzitting verschenen en werd telkens bijgestaan door zijn raadsman mr. J.W. Aartsen, advocaat te Utrecht.
De rechtbank heeft op 11 oktober 1999 de zaak in een andere samenstelling behandeld en om die reden het onderzoek opnieuw aangevangen, evenwel met inachtneming van hetgeen ter eerdere terechtzittingen is voorgevallen. De samenstelling van de rechtbank is sindsdien ongewijzigd gebleven.
Ter terechtzitting van 11 oktober 1999 heeft de officier van justitie de tenlastelegging gewijzigd overeenkomstig de door haar op schrift gestelde en overgelegde vordering (bijlage 11).
Ter terechtzitting van 14 december 1999 heeft de officier van justitie gerequireerd overeenkomstig haar op schrift gestelde en overgelegde vordering (bijlage 111).
Verdachte en zijn raadsman hebben verweer gevoerd.
2a. De vordering van de benadeelde partij
Als benadeelde partij heeft zich door middel van een voegingsformulier gesteld dhr. [benadeelde] , wonende te [woonplaats] . De benadeelde partij vordert dat verdachte wordt veroordeeld aan hem te betalen een bedrag van/ 105.917,--.
2b. De ontvankelijkheid van de officier van justitie
De raadsman van verdachte heeft een beroep gedaan op de niet-ontvankelijkheid van de officier van justitie op grond van de navolgende punten:
1. Het recht van verdachte om zichzelf te kunnen verdedigen (ex art. 6 EVRM) is geschon
den doordat de processen-verbaal van de terechtzittingen en de (belastende) verklarin gen van de getuige [verdachte 2] niet in de Turkse taal zijn vertaald en op schrift gesteld, en hij daarvan dus geen kennis heeft kunnen nemen.
2. Het recht van verdachte om zichzelf te kunnen verdedigen (ex art. 6 EVRM) is geschon den doordat hem niet de gelegenheid is geboden om de videobanden van zijn politie verhoren te bekijken.
3. Er is sprake van een ernstige inbreuk op de beginselen van een behoorlijke procesorde, nu de getuige [verdachte 3] tijdens de politieverhoren een onjuiste voorstelling van zaken is gegeven en op hem een ontoelaatbare druk is uitgeoefend om tot een (belas tende) verklaring te komen, terwijl voorts van een juiste en volledige weergave van de videoverhoren van de getuigen [verdachte 3] en [verdachte 2] in de processen-verbaal geen sprake is.
De rechtbank overweegt hieromtrent het volgende. Ad 1.
De rechtbank stelt voorop dat het Nederlandse strafprocesrecht geen regel bevat dat proces
stukken in een voor verdachte begrijpelijke taal worden vertaald, en dat de Nederlandse taal de rechtstaal is.
De rechtbank gaat uit van het criterium in het Kamasinski-arrest (NJ 98,352), te weten: To
enable the defendant to have knowledge of the case against him and to defend himse/f, notably by being able to put before the court his version of the events.
Daargelaten dat het verzoek, zoals het uiteindelijk is gedaan, al niet voor toewijzing in aan merking zou komen waar het niet bepaalde, maar alle niet vertaalde processtukken betreft, heeft de rechtbank gelet op de volgende punten.
• Noch voor de terechtzitting - met name niet op de pro forma behandeling van 17
augustus 1999 en niet in de periode tussen die pro forma behandeling en de behan deling ter terechtzitting van 11 oktober 1999 - noch op de eerste vier zittingsdagen (11, 12, 13 en 18 oktober 1999), doch eerst tegen het einde van de vijfde zittingsdag op 25 oktober 1999 is aangevoerd dat de verdediging werd bemoeilijkt door het ontbreken van Turkse vertalingen van bepaalde stukken.
• Tijdens de terechtzittingen is er voortdurend bijstand geweest van drie Turkse tolken en nimmer werd geklaagd dat de behandeling ter zitting voor verdachte niet goed te volgen was.
Op grond van het vorenstaande is de rechtbank van oordeel dat verdachte zich ter terecht zitting heeft kunnen verdedigen en dat de beginselen van fair trial niet zijn geschonden. De rechtbank verwerpt het beroep.
Ad 2.
De rechtbank heeft reeds in een eerder stadium overwogen dat de videobanden, waarop een groot aantal politieverhoren van verdachten is te zien, deel uitmaken van het dossier en waren in te zien. De gelegenheid daartoe was dus aanwezig maar verdachte zelf heeft van die gelegenheid geen gebruik gemaakt. Het beroep mist derhalve feitelijke grondslag. De rechtbank verwerpt het beroep.
Ad 3.
De rechtbank stelt voorop dat in het thans in Nederland geldende recht ten aanzien van de strafrechtspleging de eis niet gesteld wordt dat processen-verbaal van verhoor een woorde lijk verslag van de verhoren bevatten. Dat zij - geheel of gedeeltelijk - een samenvatting zijn, opgesteld door een verbalisant die daarbij o.a. accenten legt en irrelevante zaken weglaat, is in dit systeem geaccepteerd en vindt zijn formele grond en legitimatie in de ondertekening door de gehoorde persoon en de ambtseed/ambtsbelofte van de verbalisant.
Ongetwijfeld zijn er in de onderhavige zaak verhoormethoden gebruikt waarbij enige druk is toegepast. Van een ontoelaatbare druk is evenwel niet gebleken.
Het is de rechtbank noch uit bandopnamen, noch uit vergelijking daarvan met de processen verbaal gebleken dat de processen-verbaal ten aanzien van de erin uit de verklaringen gere lateerde feiten onjuistheden bevatten anders dan kennelijke verschrijvingen of resultaten van vertaalproblemen. De rechtbank acht de processen-verbaal van verhoor dan ook bruik baar als bewijsmateriaal. De rechtbank verwerpt het beroep.
De conclusie van het vorenstaande is dat de officier van justitie ontvankelijk is in haar vervolging.
2c. Het verzoek tot aanhouding
De raadsman van verdachte heeft verzocht om aanhouding van de zaak op grond van de navolgende punten:
1. Verdachte is niet goed in staat zich te verdedigen omdat alle processtukken in de Nederlandse taal zijn opgemaakt. Om die reden verzoekt de raadsman vertaling in de Turkse taal van een aantal met name genoemde stukken.
2. De videobanden, die deel uitmaken van het dossier, zijn niet ter terechtzitting getoond. De raadsman verzoekt de rechtbank hiervoor gelegenheid te bieden.
3. De officier van justitie baseert het bewijs in de onderhavige zaak voor een belangrijk deel op de verklaringen van de getuige [verdachte 2] . Hier tegenover staan de ontkennende verklaringen van de medeverdachten. Om die reden dient een onderzoek plaats te vinden naar de betrouwbaarheid van de getuige en zijn verklaringen. Daartoe dient een gedragsdeskundige aangewezen te worden die tevens de videobanden van de verhoren van de getuige [verdachte 2] bekijkt en beoordeelt.
De rechtbank overweegt hieromtrent:
Ad 1.
Noch voor de terechtzitting - met name niet op de pro forma behandeling van 17 augustus 1999 en niet in de periode tussen die pro forma behandeling en de behandeling ter terecht zitting van 11 oktober 1999 - noch op de eerste vier zittingsdagen (11, 12, 13 en 18 oktober 1999), doch eerst tegen het einde van de vijfde zittingsdag op 25 oktober 1999 is aangevoerd dat de verdediging werd bemoeilijkt door het ontbreken van Turkse vertalingen van bepaalde stukken.
Er is tijdens de behandelingen ter terechtzitting voortdurend sprake geweest van voldoende bijstand van tolken en er is nimmer geklaagd dat de behandeling ter terechtzitting voor verdachten niet goed te volgen was. De medeverdachten zijn ter terechtzitting met bijstand van tolken Turks gehoord; de Turkse medeverdachten hebben daarbij vrijwel steeds Turks gesproken.
Een en ander leidt de rechtbank tot de conclusie, dat verdachte een zo groot deel van het proces kennelijk voldoende heeft kunnen volgen, dat een beroep op het ontbreken van vertalingen, gedaan in een stand van het onderzoek, waarin slechts nieuwe gegevens via de zitting, waar alles werd vertaald, naar voren konden komen, tardief is. De rechtbank wijst het verzoek af.
Ad 2.
Het verzoek, bij pleidooi gedaan, de banden in hun geheel te tonen ter terechtzitting en/of aan verdachten wijst de rechtbank af als tardief omdat reeds op 17 augustus 1999 de rechtbank heeft aangegeven (fich op het standpunt te stellen}fat de van de verhoren gemaakte opnamen deel uitmaken van het dossier.
Ad 3.
De betrouwbaarheid van een getuige en zijn verklaringen is een zaak van bewijswaardering. De beantwoording van deze vraag is bij uitstek aan de rechtbank voorbehouden. Dat wordt anders indien uit omstandigheden blijkt dat de beantwoording van de vraag de deskundig heid van de rechtbank te buiten gaat. In dat geval kan zij een deskundige benoemen. In het onderhavige geval ziet de rechtbank daarvoor geen aanleiding. Het enkele feit dat de ver schillende verklaringen van de getuige [verdachte 2] op onderdelen niet geheel met elkaar overeen stemmen is daarvoor onvoldoende. De rechtbank wijst het verzoek af.
3 De beslissing inzake het bewijs
Bewijsverweren
De raadsman van verdachte heeft betoogd dat de verklaringen van [verdachte 3] dienen te worden uitgesloten van bewijs aangezien deze op onrechtmatige wijze zouden zijn ver kregen. De raadsman noemt in dit verband :
1. [verdachte 3] is als getuige niet telkens gewezen op zijn verschoningsrecht ex artikel
217 Sv.;
2. [verdachte 3] is als verdachte niet telkens gewezen op zijn recht om te zwijgen ex artikel 29 Sv .
De rechtbank overweegt hieromtrent:
Ad 1.
Het niet wijzen op een verschoningsrecht maakt de getuigenverhoren niet nietig. Voor komen moet slechts worden dat de verhoorde persoon bij het horen over personen ten aanzien van wie hij zich op een verschoningsrecht kan beroepen, in een val wordt gelokt waardoor hij onwetend van zijn verschoningsrecht, gaat verklaren. Daarvan is hier geen
sprake. Het verweer vindt geen steun in het recht en wordt daarom verworpen.
Ad 2.
In deze zaak is niet gebleken dat [verdachte 3] in een van de gevallen waarin dat had moeten gebeuren, niet op zijn zwijgrecht is gewezen. De cautie hoeft immers niet steeds bij ieder verhoor te worden herhaald indien de nieuwe verhoren een voortzetting zijn van de voorgaande verhoren maar slechts in bijzondere gevallen, bijvoorbeeld wanneer verdachte door andere opsporingsambtenaren wordt gehoord of indien er lange tijd tussen de verhoren zit. Het verweer wordt verworpen.
De rechtbank is van oordeel dat de verklaringen van [verdachte 3] op rechtmatige wijze zijn verkregen en derhalve bruikbaar zijn voor het bewijs.
De rechtbank overweegt voorts:
Aangevoerd is dat de verklaringen van [verdachte 2] zoveel tegenstrijdigheden bevatten dat deze onbetrouwbaar zijn en derhalve niet mee mogen werken aan het bewijs.
Niettegenstaande het feit dat de verklaringen van [verdachte 2] op onderdelen niet met elkaar overeenstemmen, is de rechtbank van oordeel dat diens verklaringen op essentiële onder delen consistent zijn en worden bevestigd door andere verklaringen en door de feitelijke situatie ter plaatse. Daarom gebruikt de rechtbank de verklaringen van [verdachte 2] als bewijs middelen.
De rechtbank overweegt omtrent het bewijs:
De rechtbank gaat op grond van het dossier uit van het volgende verloop van de gebeurte nissen rond de tenlastegelegde feiten.
Enige tijd vóór 2 september 1998 is door [verdachte 4] , [verdachte 1] , [verdachte 5] , [verdachte 6] en [verdachte 2] (in de auto van laatstgenoemde) gesproken over een inbraak en bij gelegenheid ook over het gebruik van wapens. Daarbij is een tip van [verdachte 7] aan de orde gekomen over een mogelijk interessant inbraakobject aan de [adres] in [plaats] .
Het plan om in te breken is op 2 september 1998 in de woning van [verdachte 4] weder
om besproken en toen nader uitgewerkt. Toen is ook weer over wapens gesproken. Bij deze gelegenheid waren in ieder geval aanwezig [verdachte 4] , [verdachte 1] , [verdachte 5] , [verdachte 6] , [verdachte 2] en [verdachte 9] .
Van de woning van [verdachte 4] zijn daarna vertrokken een grijze Mercedes met daarin [verdachte 2] , [verdachte 5] , [verdachte 6] , [verdachte 10] en [verdachte 1] , een Volks wagen Golf met daarin [verdachte 3] , [verdachte 4] en [verdachte 9] en een witte Volks wagen Transporter met daarin in ieder geval [verdachte 8] .
Op 2 september 1999 hebben bij of in de buurt van het pand aan de [adres] de Mercedes van [verdachte 2] en de door [verdachte 3] bestuurde Volkswagen gestaan.
Vervolgens zijn [verdachte 4] , [verdachte 5] , [verdachte 6] , [verdachte 9] en [verdachte 10] naar de woning aan de [adres] gelopen.
In de woning is [slachtoffer 1] onder schot gehouden met een vuurwapen en gesom meerd geld en/of goederen af te geven. Na binnenkomst van [slachtoffer 2] is ook zij onder schot gehouden. Vervolgens zijn zij gesommeerd om op het bed te gaan liggen. Kort hierop is tweemaal op hen geschoten, ten gevolge waarvan [slachtoffer 2] gewond raakte en [slachtoffer 1] werd gedood.
Bij terugkeer van eerder genoemd vijftal bij de twee auto's is in allebei de auto's duidelijk te kennen gegeven dat [verdachte 10] een vrouw had doodgeschoten.
Het vorenstaande brengt de rechtbank tot de navolgende beslissing.
De rechtbank acht niet wettig en overtuigend bewezen dat verdachte de tenlastegelegde feiten 1 primair en 2 heeft begaan, en zal hem daarvan vrijspreken.
De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat verdachte het tenlastegelegde feit 1 subsidiair heeft begaan, voor zover niet doorgestreept in de in kopie bijgevoegde tenlaste legging (bijlage IV).
Hetgeen verdachte meer of anders is tenlastegelegd is niet bewezen. Verdachte moet daarvan worden vrijgesproken.
De beslissing dat verdachte het bewezenverklaarde feit heeft begaan is gegrond op de feiten en omstandigheden die in de bewijsmiddelen zijn vervat. Voor zover meer feiten ten laste zijn gelegd, worden de bewijsmiddelen alleen gebruikt voor het feit of de feiten waarop ze betrekking hebben.
De bewijsmiddelen zullen worden uitgewerkt in die gevallen waarin de wet aanvulling van het vonnis vereist en worden dan in een aan dit vonnis te hechten bijlage opgenomen.
4 De strafbaarheid van de feiten
Het bewezenverklaarde levert op:
FEIT 1 SUBSIDIAIR:
DIEFSTAL DOOR TWEE OF MEER VERENIGDE PERSONEN, VOORAFGEGAAN EN VERGEZELD VAN GEWELD, GEPLEEGD MET HET OOGMERK OM DIE DIEFSTAL MAKKELIJK TE MAKEN EN OM BIJ BETRAPPING OP HETERDAAD AAN ZICHZELF EN AAN ZIJN MEDEDADERS DE VLUCHT MOGELIJK TE MAKEN, TERWIJL HET FEIT DE DOOD TEN GEVOLGE HEEFT GEHAD,
voorzien en strafbaar gesteld bij artikel 312 juncto 310 van het Wetboek van Strafrecht. Het feit is strafbaar.
5. De strafbaarheid van verdachte
Er is geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van verdachte uitsluit. Verdachte is dus strafbaar.
6 De motivering van de sanctie(s)
Bij de beslissing over de straf heeft de rechtbank rekening gehouden met:
a. de aard en de ernst van het gepleegde feit en met de omstandigheden waaronder het is gepleegd;
b. de persoon en de persoonlijke omstandigheden van de dader. Hierbij is gelet op: een uittreksel uit het algemeen documentatieregister, gedateerd 13 april 1999.
De rechtbank overweegt:
Verdachte heeft zich samen met anderen schuldig gemaakt aan een gewelddadige woning inbraak waarbij de bewoonster van het pand en een even later gearriveerde kennis werden overmeesterd en waarbij korte tijd later zonder pardon op hen werd geschoten, ten gevolge waarvan de bewoonster overleed.
Verdachte heeft een voorname rol gespeeld bij de voorbereidingen en de uitvoering van de inbraak. De woning aan de [adres] te [plaats] werd afgelegd en er werden nadere plannen gesmeed. Zo kregen mededaders een specifieke rol toebedeeld en werd zelfs afge sproken wie (welke vorm van) geweld zou toepassen indien dat nodig zou blijken. Verdach te droeg zelf vaak een vuurwapen bij zich, was vanaf het begin bij de inbraak betrokken en kende het gewelddadig karakter van de groep.
Hoewel verdachte niet in de woning is geweest acht de rechtbank zijn aandeel dusdanig groot en zijn rol dermate zwaar dat hij - anders dan de mededaders die buiten de woning zijn gebleven - als een van de bepalende personen in de groep dient te worden aan gemerkt. Een en ander wordt geïllustreerd doordat verdachte zijn medeverdachte [verdachte 2] onder bedreiging van een vuurwapen heeft gedwongen de plaats van het delict niet te verlaten.
De rechtbank acht voor dit feit, waarbij een woning na grondige voorbereidingen door een grote groep (gewapende) mannen wordt overvallen en waarbij de aanwezige vrouwen - mogelijk uit frustratie over het niet kunnen vinden van een kluis of om eventuele latere herkenning te voorkomen - in koelen bloede werden neergeschoten, en welk feit grote verontwaardiging en gevoelens van onveiligheid in de samenleving teweeg heeft gebracht, een langdurige gevangenisstraf op zijn plaats.
Ten aanzien van de vordering van de benadeelde partij
De benadeelde partij vordert onder meer vergoeding van immateriële schade. In vergoeding van deze schade voorziet de wet (BW 6:106 jo. 108) niet. De rechtbank zal haar voor dit deel van de vordering dan ook niet-ontvankelijk verklaren.
De vordering van de benadeelde partij met betrekking tot de materiële schade komt de rechtbank niet onrechtmatig of ongegrond voor tot een bedrag van fl. 19.262,--. De recht bank zal de vordering voor dit deel toewijzen, met dien verstande dat de rechtbank zal bepalen dat verdachte en zijn mededaders hoofdelijk aansprakelijk zijn. Voor het overige deel dient de benadeelde partij niet-ontvankelijk verklaard te worden.
Voor het toe te wijzen deel van de vordering geldt tevens dat de rechtbank de schadever goedingsmaatregel ex artikel 36f van het Wetboek van Strafrecht zal toepassen en dus de verdachte de verplichting zal opleggen bedragen aan de Staat te betalen ten behoeve van het slachtoffer.
7 Toegepaste wettelijke bepalingen
De beslissing is gegrond, behalve op de reeds aangehaalde wettelijke voorschriften, op de artikelen 10 en 27 van het Wetboek van Strafrecht.
8 De beslissing
De rechtbank, recht doende:
Verklaart niet bewezen dat verdachte de tenlastegelegde feiten 1 primair en 2 heeft begaan en spreekt hem daarvan vrij.
Verklaart bewezen dat het tenlastegelegde feit 1 subsidiair, voor zover niet doorgestreept in bijlage II, door verdachte is begaan.
Verklaart niet bewezen hetgeen verdachte meer of anders is tenlastegelegd dan hierboven bewezen is verklaard en spreekt hem daarvan vrij.
Verstaat dat het aldus bewezen verklaarde oplevert het strafbare feit zoals vermeld onder punt 4.
Verklaart verdachte hiervoor strafbaar.
Veroordeelt hem daarvoor tot:
EEN GEVANGENISSTRAF VOOR DE TIJD VAN ACHT (8) JAREN.
Overeenkomstig het bepaalde in artikel 27 van het Wetboek van Strafrecht moet de tijd, door de veroordeelde voor de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in verzekering en voorlopige hechtenis doorgebracht geheel in mindering worden gebracht.
Ten aanzien van de vordering van de benadeelde parti j
Verklaart de benadeelde partij ten aanzien van de gevorderde immateriële schade niet ontvankelijk in haar vordering. Verstaat dat dit deel van de vordering bij de burgerlijke rechter kan worden aangebracht.
Wijst de vordering ten aanzien van de materiële schade gedeeltelijk toe.
Veroordeelt de verdachte - met dien verstande dat indien en voor zover een van de mede daders betaalt ook verdachte daardoor zal zijn gekweten -tegen kwijting aan [benadeelde] , wonende te Arnhem, te betalen (door storting op bankrekeningnummer [rekeningnummer] ) ter zake van materiële schade een bedrag van/ 19.262,-- (negentienduizend tweehonderd en tweeënzestig gulden).
Veroordeelt de verdachte tevens in de kosten door de benadeelde partij gemaakt, tot op heden begroot op nihil, en in de kosten ten behoeve van de tenuitvoerlegging van deze uitspraak nog te maken.
Legt aan verdachte de verplichting op aan de Staat ten behoeve van [benadeelde] voor noemd te betalen een bedrag van / 19.262,--, bij gebreke van volledige betaling en volledig verhaal te vervangen door hechtenis voor de duur van 110 dagen, met dien verstande dat de toepassing van de vervangende hechtenis de hiervoor opgelegde verplichting niet opheft.
Bepaalt daarbij dat, indien de verdachte - of een ander - heeft voldaan aan de verplichting tot betaling aan de Staat van genoemd bedrag ten behoeve van [benadeelde] daarmee de verplichting van verdachte om aan de benadeelde partij dat bedrag te betalen komt te vervallen, en dat indien verdachte - of een ander - aan de benadeelde partij genoemd bedrag heeft betaald, daarmee de verplichting tot betaling aan de Staat van dat bedrag ten behoeve van [benadeelde] komt te vervallen.
Verklaart de benadeelde partij ten aanzien van de overige gevorderde materiële schade niet-ontvankelijk in zijn vordering. Bepaalt dat dit deel van de vordering bij de burgerlijke rechter kan worden aangebracht.
Aldus gewezen door:
mr. J.D.A. den Tonkelaar, als voorzitter,
mrs. J.P. Bordes en M.E. Snijders, rechters,
in aanwezigheid van A.C. Wormgoor en mr. S.G.M. Schellekens, griffiers,
en uitgesproken ter openbare terechtzitting van deze rechtbank op 29 december 1999.