3 Beoordeling

In deze procedure vordert [geïntimeerde] , na wijziging van eis in hoger beroep, het volgende:

a. a) een verklaring voor recht dat tussen de gemeente en [geïntimeerde] overeenstemming is bereikt over de essentialia van de koopovereenkomst, te weten het object (het pand), de koopsom en de toestand van het object bij levering;

b) een verklaring voor recht dat de gemeente onrechtmatig heeft gehandeld door de onderhandelingen met [geïntimeerde] over de aankoop van het pand af te breken,

c) een verklaring voor recht dat de gemeente jegens [geïntimeerde] onrechtmatig heeft gehandeld door te bewerkstelligen dat het pand aan Tuin onder de overeengekomen voorwaarden is geleverd alsmede nietigverklaring van de koopovereenkomst met Tuin wegens strijd met de artikelen 107 en 108 lid 3 VWEU ,

d) een verklaring voor recht dat de gemeente jegens [geïntimeerde] onrechtmatig heeft gehandeld door het inzetten van bestuursrechtelijke dwang- en machtsmiddelen ter beslechting van een civielrechtelijk geschil,

e) veroordeling van de gemeente tot vergoeding van de schade die [geïntimeerde] lijdt en zal lijden als gevolg van het onrechtmatig handelen van de gemeente, nader op te maken bij staat.

De rechtbank heeft de vordering genoemd in 3.1 onder b) toegewezen (een verklaring voor recht dat de gemeente onrechtmatig heeft gehandeld door de onderhandelingen met [geïntimeerde] over de aankoop van het pand af te breken) en alle andere, oorspronkelijke, vorderingen van [geïntimeerde] afgewezen. In principaal hoger beroep komt de gemeente met elf grieven op tegen de door de rechtbank afgegeven verklaring voor recht. In incidenteel hoger beroep komt [geïntimeerde] met drie grieven op tegen de afwijzing van de gevorderde verklaring voor recht dat een koopovereenkomst met [geïntimeerde] tot stand is gekomen en de gevorderde verklaring voor recht dat de gemeente jegens [geïntimeerde] onrechtmatig heeft gehandeld door het pand aan Tuin te verkopen althans nietigverklaring van de koopovereenkomst met Tuin. Daarnaast heeft [geïntimeerde] in hoger beroep zijn eis gewijzigd en vermeerderd met vorderingen aangaande de inzet van bestuursrechtelijke dwang- en machtsmiddelen door de gemeente, respectievelijk vergoeding van schade (de vorderingen genoemd in 3.1 onder d) en e)).

Het geschil in hoger beroep gaat over de volgende onderwerpen: (i) het verloop en de uitkomst van de onderhandelingen althans gesprekken tussen de gemeente en [geïntimeerde] , (ii) de verkoop en levering van het pand aan Tuin, (iii) het gebruik van bestuursrechtelijke bevoegdheden door de gemeente en (iv) de vraag of de gemeente gehouden is schade te vergoeden aan [geïntimeerde] .

(i) Het verloop en de uitkomst van de gesprekken c.q. onderhandelingen tussen de gemeente en [geïntimeerde]

- Koopovereenkomst tot stand gekomen?

Met grief 1 in incidenteel hoger beroep komt [geïntimeerde] op tegen het oordeel van de rechtbank dat de voor een overeenkomst vereiste wilsovereenstemming ten aanzien van de koopprijs en het object ontbreekt. De rechtbank heeft daartoe in rov. 4.1 tot en met 4.7 overwogen dat [geïntimeerde] onvoldoende feiten en omstandigheden heeft gesteld waaruit volgt dat partijen op 22 augustus 2017, 14 november 2017 dan wel 28 november 2017 overeenstemming hebben bereikt over de hoofdzaken van de koopovereenkomst. Met zijn grief werpt [geïntimeerde] tegen dat hij per e-mail van 28 november 2017 het ‘finale bod’ van de gemeente van 21 november 2017 heeft aanvaard.

Deze grief slaagt niet. In de e-mail van 28 november 2017 (zie hiervoor, 2.38) heeft de advocaat van [geïntimeerde] geschreven: ‘Zoals bericht wil de heer [geïntimeerde] het pand kopen, ook het aanbod om daarvoor € 6 ton te voldoen is bespreekbaar’. Deze woorden zijn, anders dan [geïntimeerde] betoogt, als zodanig niet uit te leggen als een aanvaarding; ze duiden aan dat het de wens van [geïntimeerde] is om het pand te kopen en dat het aanbod van de gemeente voor [geïntimeerde] ‘bespreekbaar’ is. Ook uit de overige bewoordingen van deze e-mail valt niet op te maken dat [geïntimeerde] het aanbod van de gemeente heeft aanvaard. Integendeel, [geïntimeerde] heeft, na te hebben opgemerkt dat de gemeente geen serieuze onderhandelingen voert en dat het aanbod ‘wurgachtige bedingen’ kent, de gemeente verzocht om ‘op een redelijke wijze met hem te onderhandelen over de verkoop’. Anders dan [geïntimeerde] heeft aangevoerd zag dat niet enkel op bijkomende, niet essentiële nevenvoorwaarden. Maar ook de koopsom zelf is blijkens de term ‘bespreekbaar’ niet geaccepteerd door [geïntimeerde] . Zelfs als [geïntimeerde] zijn wens om het pand te kopen op de bespreking van 23 november 2017 kracht zou hebben bijgezet met de woorden ‘Wij willen kopen tegen welke prijs dan ook’- welke uitlating overigens door de gemeente wordt betwist - brengt dat niet met zich dat de gemeente de daarop volgende de e-mail van 28 november 2017 als een aanvaarding van haar aanbod heeft moeten opvatten. Er is dan ook geen koopovereenkomst tot stand gekomen tussen partijen. Ook overigens heeft [geïntimeerde] geen omstandigheden aangevoerd die tot een ander oordeel kunnen leiden.

- Onderhandelingen onrechtmatig afgebroken?

In rov. 4.29 heeft de rechtbank geoordeeld dat het afbreken van de onderhandelingen onder de door de rechtbank genoemde omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar wordt geacht en de gemeente daarmee onrechtmatig jegens [geïntimeerde] heeft gehandeld. De motivering van dit oordeel is neergelegd in de rov. 4.22-4.28. De grieven 2 tot en met 9 van de gemeente in principaal hoger beroep zijn hiertegen gericht en lenen zich voor een gezamenlijke behandeling.

De gemeente heeft met haar grieven het volgende, samengevat, aangevoerd. De rechtbank heeft ten onrechte geconcludeerd dat er een gerechtvaardigd totstandkomingsvertrouwen aan de zijde van [geïntimeerde] was. Tussen 19 juli 2014 en 25 juni 2015 hebben slechts twee gesprekken plaatsgevonden over de kwestie van de permanente vestiging, waarin bovendien niet is onderhandeld. Het betroffen slechts verkennende gesprekken met het verzoek om een businessplan in te dienen. Ook daarna heeft er tot 21 augustus 2017 geen enkel overleg plaatsgevonden over de verkoop van het pand aan [geïntimeerde] . De gesprekken die wel werden gevoerd betroffen het opstarten van mediation als instrument om de gerezen geschillen op te lossen, de opzegging van de atelier- en museumovereenkomst, het verlenen van toegang tot het pand alsmede de tenderprocedure. Eerst op 22 augustus 2017 heeft een gesprek plaatsgevonden tussen de advocaten van partijen over een voorstel dat de advocaat van [geïntimeerde] had toegezonden aan de advocaat van de gemeente. Kortom, er heeft in het geheel geen onderhandeling tussen partijen plaatsgevonden, zo betoogt de gemeente. Pas op 21 november 2017 heeft de gemeente met haar ‘eerste en enige voorstel in deze zaak’ gedaan, in reactie op het voorstel van de advocaat van [geïntimeerde] van 14 november 2017. Hierin staat duidelijk dat het een ‘finaal eindbod’ is, dat na zeven dagen zou vervallen. [geïntimeerde] wist dat dit een finaal voorstel was dat na afloop van de termijn zou vervallen en wist ook dat de tenderprocedure al liep. Er heeft slechts één gesprek plaatsgevonden, namelijk op 23 november 2017, waarin het aanbod van [geïntimeerde] is besproken. De gemeente geeft toe dat zij wel eerder met [geïntimeerde] om de tafel had willen gaan zitten om te spreken over verkoop van het pand, maar daaraan had zij de voorwaarde verbonden dat [geïntimeerde] zou meewerken aan een mediation, hetgeen niet is gebeurd. Die mediation moest wel degelijk tot bindende afspraken leiden. De gesprekken die hebben plaatsgevonden waren er op gericht om te bezien of een minnelijke schikking kon worden bereikt.

Verder heeft de gemeente aangevoerd dat zij een groot belang had bij de gunning. Voor de gemeente was immers essentieel dat het pand zou worden opgeknapt, de asbestsanering in eigen hand zou worden gehouden en er een marktconforme prijs zou worden betaald. [geïntimeerde] voldeed aan geen van deze drie voorwaarden. [geïntimeerde] was immers niet bereid om de kosten voor het opknappen te betalen. De gemeente wilde het asbest zelf saneren om er zeker van te zijn dat dit ook daadwerkelijk zou gebeuren. Het pand ligt in het stadscentrum en is beeldbepalend. De gemeente moest verder en er was geen vertrouwen meer dat er met [geïntimeerde] tot overeenstemming zou worden gekomen. Daarbij is bovendien van belang dat [geïntimeerde] binnen de termijn van zeven dagen geen reactie heeft gegeven. Uit de reactie op 28 november 2017 van [geïntimeerde] blijkt dat er nog veel overblijvende en onoverbrugbare geschilpunten waren. Zo was [geïntimeerde] niet bereid om meer dan € 245.000,00 te betalen, was de asbestsanering niet geborgd en wilde [geïntimeerde] ook dat het aanvullende terrein deel uitmaakte van de koopovereenkomst. [geïntimeerde] kon geen € 600.000,00 betalen.

Ten slotte heeft de gemeente betoogd dat uit de raadsinformatiebrief van 31 oktober 2017 niet blijkt dat de gemeente aan een koopovereenkomst met [geïntimeerde] de voorkeur gaf boven verkoop aan een derde. De gemeente wilde de garantie dat het pand zou worden opgeknapt en het voorstel van [geïntimeerde] bood die garantie niet, aldus de gemeente.

De grieven 2 tot en met 9 van de gemeente slagen niet. Zoals de rechtbank terecht heeft overwogen geldt voor de beoordeling van de schadevergoedingsplicht bij afgebroken onderhandelingen als maatstaf dat ieder van de onderhandelende partijen - die verplicht zijn hun gedrag mede door elkaars gerechtvaardigde belangen te laten bepalen - vrij is de onderhandelingen af te breken, tenzij dit op grond van het gerechtvaardigd vertrouwen van de wederpartij in het tot stand komen van de overeenkomst of in verband met de andere omstandigheden van het geval onaanvaardbaar zou zijn. Daarbij dient rekening te worden gehouden met de mate waarin en de wijze waarop de partij die de onderhandelingen afbreekt tot het ontstaan van dat vertrouwen heeft bijgedragen en met de gerechtvaardigde belangen van deze partij. Hierbij kan ook van belang zijn of zich in de loop van de onderhandelingen onvoorziene omstandigheden hebben voorgedaan, terwijl, in het geval onderhandelingen ondanks gewijzigde omstandigheden over een lange tijd worden voortgezet, wat betreft dit vertrouwen doorslaggevend is hoe daaromtrent ten slotte op het moment van afbreken van de onderhandelingen moet worden geoordeeld tegen de achtergrond van het gehele verloop van de onderhandelingen (HR 12 augustus 2005, ECLI:NL:HR:2005:AT7337). Dit is een strenge en tot terughoudendheid nopende maatstaf.

Uit de hierboven vastgestelde feiten blijkt dat de betrekkingen tussen partijen wat betreft de mogelijke totstandkoming van een koopovereenkomst een verloop van toenadering en verwijdering kent. Op 29 september 2014 schreef [geïntimeerde] aan de gemeente dat hij een aanbieding aan de gemeente deed die onder meer inhield dat de gemeente het pand om niet in gebruik zou geven voor een periode van minimaal 25 jaar plus een optie op koop tegen een overeengekomen bedrag, dan wel dat de gemeente het gebouw in eigendom zou overdragen aan het museum voor het symbolische bedrag van 1 euro. Op 3 oktober 2014 antwoordde de gemeente aan [geïntimeerde] dat zij voldoende aanknopingspunten zag om ‘met elkaar het gesprek te vervolgen’ over het definitief vestigen van het Rob Scholte Museum in het pand. Op 25 juni 2015 schreef de gemeente aan [geïntimeerde] dat zij scenario’s ging verkennen ‘waarbij de ruimten ervan, ook aan u, marktconform kunnen worden aangeboden’. Op 3 november 2015 heeft het college de voorkeur uitgesproken voor het scenario waarbij het pand aan [geïntimeerde] zou worden verkocht teneinde daarin een permanent Rob Scholte Museum te vestigen. Dit voorkeursscenario heeft het college bij brief van 17 november 2015 bevestigd aan de gemeenteraad, waarbij met zoveel woorden werd gemeld dat het andere scenario (verkoop van het pand door middel van een tender) zou worden gestart wanneer met [geïntimeerde] niet tot overeenstemming zou zijn gekomen over de te nemen stappen. Op 2 februari 2016 heeft de gemeente echter de verkenning van het scenario waarbij het pand aan [geïntimeerde] zou worden verkocht stopgezet omdat met [geïntimeerde] geen overeenstemming over de te nemen stappen was bereikt. Een en ander betekent dat partijen dus gedurende een eerste periode van zestien maanden met enige regelmaat met elkaar in bespreking zijn geweest over de mogelijkheid van het permanent vestigen van het Rob Scholte museum in het pand, waaronder de eventuele verkoop van het pand aan [geïntimeerde] .

Vervolgens brak een periode van zo’n anderhalf jaar aan waarin partijen niet nader tot elkaar kwamen. Integendeel, de gemeente heeft op 28 maart 2017 de atelier- en museumovereenkomst opgezegd en de openbare verkoopprocedure opgestart (op 17 juli 2017). Naar het oordeel van het hof had [geïntimeerde] deze stap van de gemeente toen kunnen verwachten, omdat die in de raadsinformatiebrief van 17 november 2015 was aangekondigd: ‘Wanneer wij met [geïntimeerde] niet tot overeenstemming over deze stappen komen, dan zullen wij afzien van dit scenario. Dan starten we scenario 2.’

[geïntimeerde] heeft zich hier niet bij neergelegd en vervolgens buiten de openbare verkoopprocedure om op 31 juli 2017 een bod gedaan aan de gemeente (€10.000,00 ‘as is’). Ondanks dat de gemeente dat bod heeft afgewezen zijn er, anders dan de gemeente betoogt, vervolgens wel meerdere gesprekken gevoerd over een mogelijke koopovereenkomst. Zo werd op 22 augustus 2017 naar aanleiding van dit bod een eerste gesprek gevoerd. Op 31 oktober 2017 heeft het college aan de gemeenteraad meegedeeld dat ‘het college besloten [heeft] om in gesprek te gaan met de heer [geïntimeerde] om te kijken of tot overeenstemming tot verkoop gekomen kan worden’. Daarbij heeft de gemeente ook vermeld dat het mogelijk was om de gunning aan te houden, afhankelijk van het gespreksresultaat met [geïntimeerde] .

Met deze stap heeft de gemeente de onderhandelingen met [geïntimeerde] over een eventuele verkoop ontegenzeglijk heropend. Vervolgens hebben partijen op 14 november 2017 en 23 november 2017 met elkaar gesproken. Laatstgenoemde datum was twee dagen nadat de gemeente haar ‘finaal eindbod’ had gemaild. Nadat de advocaten van partijen vervolgens nog met elkaar hadden gemaild over de vraag wanneer de deadline van het ‘finaal eindbod’ zou verstrijken, heeft de advocaat van [geïntimeerde] op 28 november 2017 (om 08:55 uur) op het finale bod van de gemeente gereageerd. Weliswaar was die reactie niet aan te merken als een aanvaarding van het finale bod van de gemeente, maar sprak daaruit duidelijk een serieuze intentie om het pand te kopen en ook de bereidheid om te betalen voor een sanering. Dat volgt uit de bewoordingen ‘Van belang is daarbij tevens uw wetenschap dat client € 245.000,- direct voor handen heeft en niet de gevraagde € 6 ton. Dat verschil dient dan ook gefinancierd te worden en dat kan niet binnen de door uw cliënte gestelde termijn van 7 dagen.’ Daaruit kon de gemeente opmaken dat er aan de zijde van [geïntimeerde] bereidheid was om het bod van € 600.000,00 te aanvaarden mits er aan andere voorwaarden zou worden voldaan.

[geïntimeerde] vroeg bovendien nadrukkelijk om verder te onderhandelen. Gelet op de gehele hiervoor omschreven voorgeschiedenis en gang van zaken en de zeer grote belangen die [geïntimeerde] had bij koop van het pand en het voorkomen van een ontruiming stond het de gemeente niet vrij om op dat moment de onderhandelingen af te breken.

Wat betreft het belang van [geïntimeerde] neemt het hof in aanmerking dat hij al jaren in het pand woonde en werkte, zijn gezin er woonde, zijn hele kunstcollectie in het pand was ondergebracht en het museum en atelier zijn bron van inkomsten vormden. Zijn intentie om er een permanent Rob Scholte Museum te vestigen was nooit veranderd en bekend bij de gemeente. Omdat de atelier- respectievelijk museumovereenkomst inmiddels waren opgezegd zou het afbreken van de onderhandelingen betekenen dat [geïntimeerde] (en zijn gezin) in grote problemen zou geraken.

De daar tegenoverstaande belangen van de gemeente wegen niet zo zwaar dat zij op 28 november 2017 de onderhandelingen mocht afbreken (waarna zij de volgende dag het pand aan Tuin gunde). De gemeente heeft aangevoerd dat zij door moest met de tenderprocedure. Daargelaten dat dat een omstandigheid is die zij dan zelf zou hebben gecreëerd en die dus gelet op het eveneens met [geïntimeerde] gevoerde traject mogelijk voor haar eigen rekening zou moeten blijven, is onvoldoende aannemelijk geworden dat de gemeente het pand uiterlijk op 29 november 2017 aan Tuin moest gunnen. Nog op 31 oktober 2017 had de gemeente immers met zoveel woorden besloten om ‘in gesprek te gaan met de heer [geïntimeerde] ’ en dat er ‘een mogelijkheid is om de gunning nog aan te houden’. Daarmee was de gemeente teruggekomen op haar eerdere besluit van 2 februari 2016 om de onderhandelingen met [geïntimeerde] te stoppen en heeft zij voor lief genomen dat de tenderprocedure toen al in een ver stadium was. Het door de gemeente aangevoerde belang dat gewaarborgd moest worden dat het pand zou worden gesaneerd, maakt het voorgaande niet anders. Het staat niet vast dat die waarborg er niet zou kunnen zijn als het pand aan [geïntimeerde] zou worden geleverd. Bovendien heeft de gemeente het pand in niet gesaneerde staat aan Tuin geleverd en met Tuin afgesproken dat Tuin een restant van de koopprijs pas hoefde te betalen nadat de gemeente het pand had gesaneerd.

De gemeente heeft nog aangevoerd dat dit hof in zijn arrest van 18 december 2018 ‘korte metten’ heeft gemaakt met het standpunt van [geïntimeerde] dat de gemeente de onderhandelingen onrechtmatig had afgebroken. Die overwegingen zouden volgens de gemeente in deze procedure moeten leiden tot vernietiging van het bestreden vonnis. Het hof volgt de gemeente daarin niet. Het in het arrest van 18 december 2018 gegeven oordeel betrof een voorlopig oordeel in het kader van de door de gemeente in kort geding gevorderde opheffing van het door [geïntimeerde] op het pand gelegde beslag. Daaraan is het hof in deze zaak als bodemrechter niet gebonden.

Al met al acht het hof het dan ook naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar dat de gemeente de onderhandelingen met [geïntimeerde] op 28 november 2017 heeft afgebroken. De rechtbank heeft de gevorderde verklaring voor recht dat de gemeente daarmee onrechtmatig heeft gehandeld dan ook terecht toegewezen.

Uit het voorgaande vloeit ook voort dat grief 10 waarmee de gemeente bezwaar maakt tegen de door de rechtbank uitgesproken kostencompensatie niet slaagt. Grief 11 heeft geen zelfstandige betekenis.

ii) De verkoop en levering aan Tuin

Met grief 2 in incidenteel hoger beroep komt [geïntimeerde] op tegen het oordeel van de rechtbank (rov. 4.8 tot en met 4.14) dat het met Tuin afgesproken uitstel van betaling geen geldlening is en dat geen geldelijk voordeel aan Tuin is verschaft, zodat niet is voldaan aan de eerste en tweede voorwaarde van artikel 107 lid 1 VWEU . Volgens [geïntimeerde] is Tuin wel degelijk begunstigd. Ten eerste omdat Tuin het pand in ongesaneerde staat kreeg geleverd en ten tweede omdat het overeengekomen uitstel van betaling feitelijk neerkomt op een geldlening. Aan [geïntimeerde] waren deze twee voordelen (van levering in ongesaneerde toestand en uitgestelde betaling) niet aangeboden, aldus [geïntimeerde] .

De grief slaagt niet. Zoals de gemeente heeft betoogd stond tegenover de verplichting van Tuin om het tweede deel van de koopsom (€ 324.000,00) te betalen een verplichting van de gemeente om het pand te saneren. Tuin was dat deel van de koopsom pas verschuldigd nadat de gemeente het pand had gesaneerd. Dit deel van de koopovereenkomst met Tuin is dus niet aan te merken als een geldlening in de zin van artikel 6:129 BW . Bovendien heeft de gemeente terecht aangevoerd dat als dit deel van de koopovereenkomst al gekwalificeerd zou kunnen worden als een geldelijk voordeel voor Tuin, dit voordeel (bestaande uit rente besparing) nooit uitkomt boven de de minimis drempel van € 200.000,00 als bedoeld in artikel 3 lid 2 van Verordening (EU) nr. 1407/2013 van de Commissie van 18 december 2013 betreffende de toepassing van de artikelen 107 en 108 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie op de- minimissteun, zeker nu Tuin ook nog kosten voor een bankgarantie heeft moeten maken. Voor het geval dat [geïntimeerde] met deze grief in wezen heeft bedoeld te stellen dat de gemeente het gelijkheidsbeginsel heeft geschonden, strandt dat standpunt reeds omdat [geïntimeerde] er zelf voor gekozen heeft om niet deel te nemen aan de openbare verkoopprocedure en zijn eigen traject daarin te volgen.

Met het eerste deel van grief 3 in incidenteel hoge beroep komt [geïntimeerde] op tegen rov. 4.15 tot en met 4.20 waarin de rechtbank twee in eerste aanleg ingediende vorderingen heeft afgewezen wegens het ontbreken van procesbelang. Die vorderingen hielden in een verklaring voor recht dat geen rechtsgeldige gunning aan Tuin heeft plaatsgevonden en dat de gemeente onrechtmatig heeft gehandeld door uitvoering te geven aan deze niet rechtsgeldige gunning. De rechtbank heeft onder meer overwogen dat [geïntimeerde] zich niet in de tenderprocedure heeft ingeschreven, zodat hem in beginsel geen recht toekomt om te klagen over het verloop van deze procedure en de gunning aan Tuin. Ook overigens is volgens de rechtbank niet gebleken van een rechtens te respecteren belang van [geïntimeerde] om toch over de gunning te kunnen klagen en om een heraanbesteding te kunnen vragen. Integendeel, [geïntimeerde] heeft toegelicht dat zijn beslissing om zich niet in te schrijven een bewuste keuze betrof, aldus de rechtbank.

[geïntimeerde] heeft deze twee vorderingen niet gehandhaafd in hoger beroep. Het hof begrijpt dit deel van deze grief niettemin zo dat [geïntimeerde] daarmee een onderbouwing geeft voor zijn in hoger beroep gevorderde verklaring voor recht dat de gemeente onrechtmatig heeft gehandeld door te bewerkstelligen dat het pand onder de overeengekomen voorwaarden aan Tuin is geleverd.

Het hof wijst die gewijzigde vordering af op dezelfde gronden als die de rechtbank ten grondslag heeft gelegd aan haar afwijzing van de twee hiervoor genoemde oorspronkelijke vorderingen. [geïntimeerde] heeft zijn bezwaren tegen dat oordeel niet of nauwelijks toegelicht en laat daarmee ook na zijn gewijzigde eis op dit punt voldoende te onderbouwen.

(iii) Het gebruik van bestuursrechtelijke bevoegdheden door de gemeente.

[geïntimeerde] heeft, voor het eerst in hoger beroep, een verklaring voor recht gevorderd dat de gemeente jegens [geïntimeerde] onrechtmatig heeft gehandeld door het inzetten van bestuursrechtelijke dwang- en machtsmiddelen ter beslechting van een civielrechtelijk geschil. Hij heeft in dit verband diverse handelingen genoemd die de gemeente zou hebben verricht in het kader van de opzegging van de overeenkomsten op basis waarvan [geïntimeerde] verblijf hield in het pand, zoals (i) het voornemen tot een ‘last tot oplegging van bestuursdwang’, (ii) het bericht op 4 december 2017 dat de handhavingsprocedure werd beëindigd, (iii) het opleggen van een gebiedsverbod, (iv) het afvoeren van huisraad van [geïntimeerde] en zijn gezin, (v) het niet aanzeggen van de ontruiming op 17 april 2018 alsmede (vi) het inzetten van bijzonder veel politie in het kader van de ontruiming. Volgens [geïntimeerde] kwalificeert dit als handelen dat volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer onbetamelijk is.

Deze verklaring voor recht is niet toewijsbaar. [geïntimeerde] heeft niets, althans onvoldoende gesteld over een verband tussen deze bestuursrechtelijke maatregelen en de onderhandelingen tussen partijen over de koop van het pand en de koopovereenkomst met Tuin. Het verwijt dat de gemeente die maatregelen heeft misbruikt in haar civielrechtelijke verhouding met [geïntimeerde] is door [geïntimeerde] dan ook onvoldoende concreet toegelicht. Ingeval [geïntimeerde] heeft bedoeld te betogen dat er een verband is met een ander civielrechtelijk geschil tussen partijen (de opzegging van de atelier- en museumovereenkomst en de ontruiming) verwerpt het hof ook dat standpunt. Tegen de besluiten (i) tot en met (iii) heeft bestuursrechtelijke rechtsbescherming opengestaan. Die besluiten hebben hetzij formele rechtskracht gekregen, hetzij zijn zij inmiddels herzien in de daarvoor toepasselijke bestuursrechtelijke procedure. Ten aanzien van de door de gemeente getroffen maatregel genoemd onder (iv) heeft de gemeente voldoende gemotiveerd gesteld dat [geïntimeerde] zelf zijn huisraad niet wilde meenemen en de gemeente daarom genoodzaakt werd de huisraad op te slaan. [geïntimeerde] heeft verder de gemeente verweten dat de ontruiming niet overeenkomstig de Gerechtsdeurwaarderswet dan wel de gedragscode gerechtsdeurwaarders is aangezegd (v). De gemeente heeft dit gemotiveerd betwist en daartegenover heeft [geïntimeerde] niet dan wel onvoldoende toegelicht op welk punt deze regels zouden zijn geschonden. Ten aanzien van het verwijt onder (vi) heeft de gemeente terecht aangevoerd dat indien aan een aangezegde ontruiming geen gevolg wordt gegeven en indien de openbare orde dreigt te worden verstoord, ‘de sterke arm’ (politie) kan worden ingezet. Dat kan ook in zaken waarin een ander dan de gemeente eigenaar is van het te ontruimen pand. Het betreft dus niet een enkel aan een overheid voorbehouden bevoegdheid, nog daargelaten dat aanwijzingen voor misbruik van bestuursrechtelijke bevoegdheden ontbreken.

(iv) Schadevergoeding?

[geïntimeerde] heeft in hoger beroep zijn eis ook gewijzigd door te vorderen dat het hof de gemeente veroordeelt tot vergoeding van de schade die [geïntimeerde] lijdt en in de toekomst zal lijden als gevolg van het onrechtmatig handelen van de gemeente, een en ander nader op te maken bij staat. Het hof acht die vordering toewijsbaar, maar slechts voor zover de vordering ziet op het onrechtmatig handelen van de gemeente door de onderhandelingen met [geïntimeerde] over de aankoop van het pand af te breken. De mogelijkheid van schade als gevolg van dit onrechtmatig handelen komt het hof voldoende aannemelijk voor. Voor zover deze vordering op ander handelen van de gemeente ziet, zal deze worden afgewezen.

(v) Provisionele vordering

[geïntimeerde] heeft bij incidentele memorie op de voet van artikel 223 Rv gelezen in samenhang met artikel 353 Rv diverse provisionele vorderingen ingediend. Echter, geen van deze (vijf) vorderingen vertoont enige samenhang met de hoofdvorderingen in deze zaak. Het hof zal [geïntimeerde] daarom niet-ontvankelijk verklaren in deze vorderingen. [geïntimeerde] heeft bij dezelfde incidentele memorie deze vorderingen tevens ingediend in een andere procedure tussen partijen, waarin het hof ook heden arrest wijst (200.274.364/01) en waarin nader wordt ingegaan op de inhoud van deze vorderingen.

Slotsom

Zowel de grieven van de gemeente in het principaal hoger beroep als de grieven van [geïntimeerde] in het incidenteel hoger beroep hebben geen succes. Het vonnis waarvan beroep zal worden bekrachtigd. Van de in hoger beroep gewijzigde vorderingen van [geïntimeerde] zal er één (veroordeling tot schadevergoeding) gedeeltelijk worden toegewezen en de overige worden afgewezen. De gemeente zal als in het ongelijk gestelde partij worden verwezen in de kosten van het geding in principaal hoger beroep en [geïntimeerde] zal als overwegend in het ongelijk gestelde partij worden verwezen in de kosten van het geding in incidenteel hoger beroep. De kosten van het incident zal het hof in deze procedure op nihil stellen.